Download de handleiding en opdrachten Nieuwsbegrip (begrijpend lezen) en (wereld)burgerschap.
Nieuwsbegrip, handleiding Nieuwsbegrip, opdrachten (Wereld)burgerschap, inleiding (Wereld)burgerschap, opdrachtenHELP! De cacaobonen zijn ziek
Door: Teake Zuidema
Borduren
De zusjes Joisey (12) en Johainaka (10) wonen op Playon Chico, een eilandje voor de kust van Panama. Alle vrouwen op het eiland leren hoe ze mola’s moeten maken. Dat zijn stukken textiel versierd met borduurwerk. De gekleurde mola’s worden overal in Panama verkocht. Het eiland is met de vaste wal verbonden door een lange loopbrug. Die moet je over als je naar school wilt. Na school gaan de zussen aan de slag met de mola's.
“Opstaan! We gaan zo naar opa’s graf.” Het is zondagochtend vroeg, de zon is net op. Even later lopen Joisey (12) en Johainaka (10) met hun oma en moeder over de smalle loopbrug van hun eiland naar het vasteland van Panama.
Supergezond
Johanaika probeert haar zus bij te houden terwijl hun oma, op blote voeten, volgt. “Oma raakt niet eens buiten adem, terwijl ze al negentig is. Ze is supergezond,” fluistert Joisey (12). “Dat komt omdat ze haar hele leven madun heeft gedronken.”
Dat is een drankje van geroosterde en gemalen cacaobonen met bananen.
Speciale dagen
Het liefst geeft oma haar kleindochters elke dag madun. Maar dat bewaren ze nu voor speciale dagen.
“Op gewone dagen maken we wel eens een drankje van cacaopoeder uit de winkel, met heet water en suiker. Mjummie!” glundert Johainaka.
Oma kijkt minder blij. Dat drankje is natuurlijk lang niet zo gezond als madun.
Geluk
Een tijdje geleden kochten een paar dorpsbewoners in het noorden van Panama cacaoplantjes die geen last hebben van de schimmelziekte. Deze planten groeien nu als kool, beschermd tegen de felle zon onder een afdakje. Met wat geluk hangen daar over drie of vier jaar goede cacaovruchten aan.
Lekkers
Joisey en Johanaika maken zich niet druk over schimmel en gezonde cacaobonen.
“Die madun vinden we eigenlijk helemaal niet zo lekker.”
Weer thuis in het dorp krijgen de zusjes geld van hun moeder om wat lekkers te kopen. Een chocoladereep met pinda’s. Smullen!
"Chocola is lekkerder dan madun."
Graf
Ze komen aan bij een heuvel met grafhutten. Een paar palen met een dak van palmbladeren. De zusjes lopen meteen naar de hut van hun overleden opa. Met een bos takken veegt Joisey snel de dode bladeren en andere rommel van het graf.
“Alles moet netjes zijn, anders wordt opa misschien kwaad,” grapt Johanaika.
Schimmel
Het wordt steeds moeilijker om cacaobonen te vinden voor deze oude gebruiken en madun.
“Vroeger verbouwden we zelf cacao. Maar door een schimmel mislukken de oogsten in dit gebied,” vertelt oma. “We moeten nu cacaobonen in de winkel kopen. Maar die bonen komen van ver. Daarom zijn ze duur”.